Şizofreniya Diagnostika və İllilik Məsələsi
2016-cı ildən 3-cü qrup illik alan şizofreniya xəstəsi Elnura Həsənova Kəmran qızı, 2022-ci ilin fevral ayında vaxtı bitdiyi üçün illiliyi ləğv olunmuşdur. Şizofreniya diaqnozu ilə (F 60.4 və F 32.1) tanınan bu xəstə müalicələrə davam etdi, bu da diaqnozların dəyişmədiyini nümayiş etdirir. Elnur Həsənova, 2025-ci ilə qədər müalicə alır, bu müddət ərzində bir neçə dəfə xəstəxana yatışlarına məruz qalır.
Xəstə dövlətdən illilik bərpa olunması üçün müxtəlif müraciətlər edir. Lakin bütün müraciətləri Dövlət Tibbi-Sosial Ekspertiza və Reabilitasiya Agentliyi (DTSERA) "Təkrarsız Müayinə" nəticəsində nəticəsiz qalır. Elnur, ruhdan düşməmək üçün mücadilə edir, lakin illik qrantını ala bilmir. Nəhayət, üç ildən sonra DTSERA-nın tibbi-sosial ekspertiza xidmətinin təşkilat departamentinin müdir müavini İlkin Yusifov, xəstənin vəziyyətini tam araşdıraraq qeyri-adi bir qərar qəbul edir.
İlkin Yusifov, xəstəni müayinənin effektivliyi üçün birinci xəstəxanaya göndərilməsinin vacib olduğunu vurğulayır. Yalnız xəstəxanada gecə-gündüz kamera müşahidəsi altında olan bir müayinə prosesindən sonra illiyin verilməsi mümkün ola biləcəyi bildirir. Bu yanaşma, xəstəyə mənfi yanaşma kimi görünür, sanki xəstə teroristdir ya da bir cinayət törətmişdir. Yalnız bu prosesin sonunda xəstənin durumunu tam olaraq təhlil etməyi planlaşdırır.
Bundan sonra İlkin Yusifov geniş miqyasda bir ekspertiza keçirir, bu zaman xəstənin yaşaması, psixoloji vəziyyəti və potansial təhlükəsi dərəcəsini təhlil etməyə çalışır. Belə bir yanaşma, psixoloji xəstələrin müalicə prosesi üçün mənfi təsir edə bilər. Xəstənin müayinəsi nəticəsində yardım edə biləcəyinə dair kimsənin şübhəsi qalmır, lakin kriteriyalar mübahisəli vəziyyətdədir. Bu hal, psixoloji xəstəliklərin cəmiyyət tərəfindən necə qəbul edildiyinə dair yeni düşüncələr doğurur.
Son olaraq, umid edilir ki, müvafiq qurumlar bu cür tənqidi vəziyyətə son qoyacaq, çünki belə bir müayinə və qiymətləndirmə prosesi, psixoloji xəstəliklərin stigmatizasiyasına səbəb ola bilər. Həm də bu vəziyyət, sistemin insanları necə qiymətləndirdiyini nəzərə alaraq, ehtiyacı olanların müalicə və dəstək almaq imkanlarını ciddi şəkildə azaldır.
Bu cür problemli vəziyyətlər, psixoloji xəstəliklərin daha ciddi şəkildə dərk edilməsinə və onların müalicə prosesinin daha humanist yanaşmalarla təmin edilməsinə ehtiyacı olduğunu göstərir.
``` Bu xülasədə Elnura Həsənova'nın psixoloji durumu və onun illilik məsələsi ətrafında baş verən hadisələr izah edilmişdir. Rəsmi müayinə və qiymətləndirməyə dair tənqidlər göz önünə sərilmişdir. Həmçinin, ekspertlər və müvafiq orqanların qərarlarının mental sağlamlıq sahəsindəki gedişata necə təsir edəcəyi müzakirə olunmuşdur.
